Hoe maatwerkbedrijven het verschil maken in reïntegratie van langdurig zieken

Ma. tot do.	08:00 – 16:30
Vrij.	08:00 – 15:45

Hoe maatwerkbedrijven het verschil kunnen maken in de re-integratie van langdurig zieken

Re-integratie, oftewel de terugkeer naar de arbeidsmarkt van mensen die om gezondheidsredenen tijdelijk of langdurig inactief zijn, is een belangrijk beleidsdoel in Vlaanderen. Eind 2023 telde België een recordaantal van 526.507 langdurig zieken en invaliden. Dit stelt het Vlaamse re-integratiesysteem voor een uitdaging. Tegelijk biedt het een kans voor de samenleving om het welzijn van deze mensen te verbeteren en tegelijkertijd de werkgelegenheid te bevorderen.

De belangrijkste doelgroepen voor re-integratie zijn:

Langdurig zieken:
Personen die door ziekte of een ongeval lange tijd van de arbeidsmarkt zijn afwezig, zoals mensen met chronische aandoeningen, burn-out of psychische problemen.
Mensen met een arbeidshandicap:
Dit betreft zowel fysieke als mentale beperkingen die het voor een persoon moeilijk maken om in het reguliere arbeidsproces te participeren.
Personen met psychosociale problemen:
Dit zijn mensen die kampen met persoonlijke uitdagingen, zoals verslavingsproblematiek, thuisloosheid of een langdurige afstand tot werk door persoonlijke of sociale problemen.

Deze groepen hebben begeleiding op maat nodig om de drempels naar de arbeidsmarkt te verlagen en hun kansen op re-integratie te vergroten.

Welke tools heeft Vlaanderen in handen?

Om re-integratie te ondersteunen, voorziet Vlaanderen in een aantal gerichte instrumenten:

Collectief Maatwerk (CMW):
Maatwerkbedrijven bieden werk aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De werknemers krijgen een arbeidsovereenkomst en worden ondersteund door het maatwerkbedrijf. De overheid biedt loonkostsubsidies en begeleiding om de integratie van werknemers uit kwetsbare doelgroepen te vergemakkelijken.
Individueel Maatwerk (IMW):
Voor werknemers met een arbeidsbeperking die in een reguliere onderneming werken, biedt de Vlaamse overheid loonsubsidies en begeleidingspremies. Het doel is om werkgevers te ondersteunen bij de integratie van mensen met een arbeidsbeperking door financiële tegemoetkomingen voor de loonkosten en extra begeleiding op de werkvloer.
Arbeidszorg en Arbeidsmatige Activiteiten (AMA):
Dit zijn onbezoldigde, therapeutische werkactiviteiten voor mensen die (nog) niet in staat zijn om een betaalde job uit te oefenen, maar wel een zinvolle dagbesteding nodig hebben. Deze activiteiten vinden vaak plaats binnen maatwerkbedrijven en helpen mensen om hun werkritme en vaardigheden op peil te houden.
Gespecialiseerde begeleiding en jobcoaching:
Jobcoaches bieden intensieve begeleiding aan werknemers die extra ondersteuning nodig hebben om succesvol terug te keren naar de arbeidsmarkt. Deze begeleiding is zowel tijdens het werk als in de voorbereiding op reguliere tewerkstelling beschikbaar.

Nieuw beleid, nieuwe kansen...

Het beleid in Vlaanderen wordt steeds meer gericht op het verbeteren van de re-integratie van langdurig zieken en mensen met een arbeidshandicap. Enkele recente ontwikkelingen zijn onder andere:

Samenwerking tussen verschillende actoren:
Er wordt steeds meer samengewerkt tussen verschillende actoren, zoals VDAB, mutualiteiten, maatwerkbedrijven en werkgevers, om re-integratietrajecten effectief te laten verlopen. In 2023 werden 6.065 re-integratietrajecten opgestart, terwijl de ambitie voor 2024 op 12.000 trajecten lag. Deze samenwerking is essentieel voor het succes van re-integratie, omdat het zorgt voor een holistische aanpak van zowel gezondheidszorg als werkhervatting.
Stimulansen voor werkgevers:
Het beleid biedt verschillende vormen van financiële stimulansen voor werkgevers die mensen met een beperking in dienst nemen, zoals loonsubsidies of tegemoetkomingen voor werkplekaanpassingen. Dit bevordert de samenwerking tussen reguliere bedrijven en maatwerkbedrijven.
Sensibilisering en bewustwording:
Er is steeds meer aandacht voor de voordelen van het inschakelen van mensen met een beperking. Er worden campagnes gevoerd om werkgevers te overtuigen van de waarde van inclusiviteit op de werkvloer. Maatwerkbedrijven kunnen hierin fungeren als bruggenbouwers door hun expertise aan te bieden aan reguliere bedrijven.
Versterking van de sociale economie:
De Vlaamse overheid voorziet een groeipad van minstens 1.000 extra plaatsen in de sociale economie, in het bijzonder in collectief maatwerk, om meer kansen op werk te garanderen voor personen met een arbeidsbeperking.

Waarom maatwerkbedrijven zo belangrijk zijn?

Maatwerkbedrijven doen veel meer dan jobs aanbieden. Ze zorgen onder andere voor:

Aangepaste werkplekken
Maatwerkbedrijven bieden een veilige, ondersteunende omgeving waarin werknemers opnieuw kunnen integreren in de arbeidsmarkt. De taken zijn aangepast aan de mogelijkheden van de werknemer, wat het makkelijker maakt om werkritme op te bouwen en vaardigheden te herontdekken. Deze werkplekken kunnen voor sommige werknemers de eerste stap zijn naar terugkeer in de reguliere arbeidsmarkt.
Intensieve begeleiding
Werknemers in maatwerkbedrijven krijgen niet alleen een aangepaste werkplek, maar ook persoonlijke begeleiding. Vaak is er een werkbegeleider of coach die medewerkers ondersteunt, adviseert en helpt bij het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden of het verbeteren van de werkhouding.
Overgang naar de reguliere arbeidsmarkt
Hoewel maatwerkbedrijven vooral gericht zijn op het bieden van werk in een beschermde omgeving, kunnen ze ook dienen als opstap naar de reguliere arbeidsmarkt. Dit gebeurt bijvoorbeeld door middel van tijdelijke contracten, proefplaatsen of de samenwerking met reguliere bedrijven die mensen tijdelijk in dienst nemen.
Expertisecentrum voor inclusiviteit
Maatwerkbedrijven bieden werkgevers in het reguliere bedrijfsleven waardevolle kennis over inclusieve werkplekken. Ze kunnen fungeren als adviseurs voor bedrijven die werknemers met een beperking willen aannemen, door hen te helpen bij de praktische aanpassingen op de werkvloer, zoals ergonomie of werkorganisatie. Daarnaast kan de samenwerking tussen maatwerkbedrijven en reguliere bedrijven de sociale integratie van mensen met een beperking bevorderen.

Conclusie

Maatwerkbedrijven kunnen een onmiskenbare rol in het Vlaamse re-integratiebeleid vervullen. Ze bieden werk op maat voor mensen met een beperking of langdurige ziekte, met intensieve begeleiding en de mogelijkheid om door te stromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Beleidsmakers zouden de rol van maatwerkbedrijven verder moeten versterken door samenwerking tussen verschillende actoren te bevorderen en de ondersteuning voor zowel werkgevers als werknemers te verbeteren.

Re-integratie is niet alleen goed voor de betrokkenen zelf, maar draagt ook bij aan een meer inclusieve en duurzame arbeidsmarkt in Vlaanderen.

Bronnen: